- MASZ PYTANIA?
- info@medycynatranslacyjna.pl
Odpowiedź organizmu, od czego zależy powodzenie szczepienia?
Aby doszło do zakażenia musi dojść do bezpośredniego kontaktu człowieka z patogenem. Ale jak wiemy, nie każdy kontakt z patogenem prowadzi do zachorowania. Wszystko zależy od czasu trwania kontaktu, dróg infekcji (np. przez skórę, błony śluzowe, wziewnie) oraz siły oddziaływania patogenu na organizm. Na przykład z pierwszych badań nad wirusem SARS-CoV-2 wiadomo było, że do zakażenia wystarczy krótki kontakt z chorym (ok. 15 minutowy) i że zakażenie szerzy się głównie drogą kropelkową. Stąd konieczność zachowania dystansu i noszenia maseczek, wietrzenia pomieszczeń i dezynfekowania powierzchni. Wszystko po to, aby utrudnić kontakt z koronawirusem. W Chinach w szczycie pandemii zmywano w miastach całe ulice, budynki i klatki schodowe środkami odkażającymi w celu zniszczenia koronawirusów. Z drugiej strony, istnieją bariery nieswoiste i swoiste organizmu, skóra i błony śluzowe oraz układ immunologiczny, które stanowią o jego sile obrony i chronią przez wtargnięciem patogenów. Nieznane dotąd patogeny, takie jak wirus SARS-CoV-2 przenoszone drogą kropelkową mają stosunkowo łatwe zadanie. Organizm poza barierami nieswoistymi (ciągłość nabłonka błon śluzowych nosa, gardła i dróg oddechowych i wytwarzane przez nie substancje ochronne) nie ma większych możliwości do prowadzenia skutecznej obrony przed wirusem SARS-CoV-2. Żadne z sugestii, a to że posiadacze kotów się nie zarażają, a to że jakieś inne szczepienia zabezpieczają – nie uzyskały naukowego potwierdzenia. Jedyną obroną może być zabezpieczanie się przed kontaktem (strategia DDMA+W) i „nauczenie” układu immunologicznego wirusa SARS-CoV-2. Tyle, że nie poprzez przechorowanie, bo to wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem dla organizmu a przez szczepienie. Celem szczepienia jest nadanie układowi immunologicznemu kompetencji do rozpoznania i poprowadzenia walki z koronawirusem. Aby do tego doszło, układ immunologiczny musi być w stanie odpowiedzieć na szczepienie, tzn. wytworzyć odpowiednią ilość specyficznych przeciwciał przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. To niezwykle ważne, ponieważ w przypadku zaszczepienia się w trakcie jakiejkolwiek infekcji (np. zapalenia gardła) albo w stanie obniżonej zdolności układu immunologicznego do reakcji, wytworzona odporność może być niewystarczająca albo żadna. I tak to szczepienie mimo pobrania właściwej dawki może okazać się nieskuteczne. Stąd tak ważne jest, aby osoba szczepiona była klinicznie zdrowa, nie wykazywała objawów infekcji i nie odczuwała dolegliwości świadczących o rozwijającej się chorobie (np. stan podgorączkowy, katar, kaszel, ból gardła).
Ważne też, aby w ciągu kilku dni przed szczepieniem nie kontaktowała się z osobami zainfekowanymi. Tak samo po szczepieniu należy czasowo ograniczyć kontakty, ponieważ do uzyskania pełnej odpowiedzi układu immunologicznego na przyjętą szczepionkę organizm potrzebuje około dwóch tygodni. W przypadku budowania odporności na wirus SARS-CoV-2 układ odpornościowy człowieka działa podobnie jak w odniesieniu do innych wirusów. W pierwszej kolejności wytwarzane są przeciwciała (odporność humoralna) klasy IgM, które mają niewielkie powinowactwo do antygenów wirusa i utrzymują się w organizmie relatywnie krótko. Następnie wytwarzane są przeciwciała IgA i IgG, które mają znacznie większe powinowactwo do antygenów wirusa, a komórki, które je wytwarzają (limfocyty B pamięci) potrafią utrzymywać się w organizmie nawet kilkadziesiąt lat po zakażeniu. W przypadku wirusa SARS-CoV-2 niestety sporo krócej – kilkanaście miesięcy. W wyniku ponownego kontaktu z wirusem SARS-CoV-2 odpowiedź humoralna rozwija się bardzo szybko uniemożliwiając lub ograniczając rozwój zakażenia. Wytworzone w odpowiedzi na szczepienie przeciwciała wiążąc wirusy SARS-CoV-2 uniemożliwiają zakażanie komórek. To dopiero część systemu obrony. Drugą częścią jest odpowiedź komórkowa, która za pośrednictwem limfocytów T jest w stanie rozpoznać i zniszczyć komórki już zakażone wirusem. W przypadku koronawirusów przeciwciała IgG utrzymują się stosunkowo krótko i zaczynają znikać po kilku miesiącach. Mimo to wydaje się, że przy zakażeniu w bardziej odległym czasie system obrony zadziała sprawniej niż u osoby, która nie była zaszczepiona i nie miała kontaktu z wirusem, a choroba będzie miała lżejszy
przebieg.
Budowanie pełnej odpowiedzi immunologicznej wymaga czasu …
… ale także i spokoju. Długotrwały stres, jakiemu poddawany jest organizm np. podczas wykonywania ciężkiej pracy w trudnych warunkach środowiskowych, pracy zmianowej, częstej zmiany stref czasowych, a także podczas letnich upałów (kiedy temperatury nocne nie spadają poniżej 26OC i może dojść do długotrwałego przegrzania organizmu) zaburza budowanie prawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego na szczepionkę. Podobnie, będzie działać spożywanie alkoholu albo np. mykotoksyn w spleśniałej żywności. Postępujące ocieplenie klimatu będzie miało także niekorzystny wpływ na skuteczność szczepień z uwagi na podniesienie temperatury otoczenia (stres cieplny) i pogorszenie warunków sanitarnohigienicznych żywności. Warto dodać, że trwałość odpowiedzi immunologicznej zależy także od wieku – inaczej budują odpowiedź niemowlęta, dzieci, dorośli i ludzie starsi. Odpowiedź układu immunologicznego wykazuje wiele cech indywidualnych, zależnych od tempa życia, aktywności fizycznej, odżywiania, stanu zdrowia, przebytych chorób i wielu innych czynników.